Cây tía tô là loại cây rau thơm sử dụng ăn sống còn được dân gian dùng như vị thuốc quý hỗ trợ điều trị bệnh tê thấp, trừ đờm, ho,…

+ Tên khác: Tô ngạnh (cành), tử tô (hạt) và tô diệp (lá)

+ Tên khoa học: Perilla frutescens.

+ Họ: Lamiaceae

I. Miêu tả cây tía tô

+ Đặc tính sinh thái của tía tô

Là cây thân thảo có chiều cao tầm 0,5 – 1 m.

Toàn thân có lông. Lá tía tô có lông nhám, mép khía răng, mọc đối xứng.

Mặt dưới thường có màu tím, thỉnh thoảng cả hai mặt đều có màu tím, xanh lục hoặc nâu.

+ Thu hoạch và dùng : Bao gồm lá, cành và quả

+ Thành phần hóa học trong cây tía tô

• Hạt tía tô: Có khoảng 40% lượng dầu bao gồm acid béo chưa bão hòa (acid alpha – linoleic).
• Lá tía tô: Có chứa 0,2% tinh dầu với những thành phần chính như aldehyde, xeton, hydrocarbon, furan,…

II. Bài thuốc từ cây tía tô

+ Tính vị Tính ôn, vị cay

+ Quy kinh 2 kinh Tỳ và Phế

+ Công dụng dược lý

#. Chữa hen suyễn

Một nghiên cứu đăng tải trên tạp chí Archives of Allergy and Immunology vào tháng 6 năm 2000 cho biết, dầu hạt tía tô gây ảnh hưởng ổn định lên bệnh hen suyễn, giúp nâng cao khả năng lưu thông khí và nâng cấp vai trò của phổi, giúp điều trị hen.

#. Chống viêm và dị ứng

Những thành phần hóa học có chứa trong tía tô như Acid Rosmarinic, Quercetin, Acid Alpha – lineolic, Perilla, Luteolin có công dụng ngăn ngừa quá trình sản xuất histamin và hạ Cytokine, ngăn ngừa xẩy ra vấn đề viêm và dị ứng ở cơ thể.

#. Chữa trị dạ dầy

Hoạt chất Tanin và Glucosid chiết xuất từ tía tô có công dụng chống viêm và làm lành vết loét.

Cùng với đó, chúng còn hỗ trợ trung hòa, hạ acid trong dạ dầy.

#. Khả năng chống oxy hóa

Chất chống oxy hóa Aldehyde trong tía tô có công dụng ngăn ngừa gốc tự do tạo thành và gây thương tổn đến những tế bào và DNA.

#. Hạ thiểu nguy cơ mắc bệnh tim mạch

Dầu hạt tía tô giầu hàm lượng chất chống oxy hóa và acid béo không bão hòa omega – 3 có công dụng gây giảm lượng cholesterol xấu.

Từ đấy góp phần làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và phòng ngừa chứng xơ vữa động mạch.

#. Hỗ trợ hạ đau, chữa viêm xương khớp

Những hoạt chất tồn tại trong tinh dầu tía tô có công dụng hạ đau, ngăn ngừa hiện trạng viêm phát triển ở khớp, hỗ trợ điều trị viêm khớp dạng thấp và bệnh lupus.

#. Giúp tâm trí tỉnh táo và thư giãn

Nghiên cứu của Trung tâm Y tế Đại học Maryland chỉ ra, hoạt chất apigenin, acid caffeic và acid rosmarinic chiết xuất từ tía tô giúp phòng tránh và chữa trị chứng trầm cảm.

Cùng với đó, còn có công dụng kích thích gia tăng tinh thần, giúp tâm trí tỉnh táo, tâm trạng nhẹ nhõm và hạ stress.

#. Công dụng làm đẹp da

Một số nghiên cứu đã phát hiên hoạt chất có chứa trong tía tô có công dụng ức chế sự tổng hợp melatonin và tyrosinase ở chuột, giúp làm sáng da.

+ Cách sử dụng và liều lượng khi chế biến dùng tía tô

Có thể sủ dụng dạng tươi hoặc sấy khô.

Tuy vậy, liều lượng sử dụng còn dựa vào nhiều nhân tố như độ tuổi, mức độ bệnh, dạng bệnh,…

III. Vị thuốc trị bệnh từ lá tía tô theo kinh nghiệm dân gian

+ Chữa cảm mạo

• Cách 1: Lá tía tô, rửa sạch, thái chỉ nhỏ rồi trộn chung với cháo trắng gạo tẻ, ăn khi còn nóng. Kỹ thuật làm này giúp thoát mồ hôi ra ngoài, giải cảm nhanh.
• Cách 2: Sử dụng 15 – 20 gram lá tía tô, rửa sạch và ngâm nước muối pha loãng 5 – 10 phút. Tiếp đến, giã nát và thêm một ít nước sôi, lọc lấy nước thuốc và uống. Để thuốc phát huy công dụng, sau khi uống xong bệnh nhân nên nằm nghỉ và đắp chăn kín. Uống nước lá tía tô chữa cảm mạo chỉ vận dụng cho đối tượng trẻ thơ và người già.
• Cách 3: Dùng lá tía tô nấu nước và xông. Ngoài ra cũng có thể sủ dụng nước ngâm chân, giúp đẩy mồ hôi ra ngoài, giải cảm.

+ Chữa trị chứng ho ở trẻ sơ sinh

Sử dụng 20 gram lá tía tô, 5 gram hoa khế, 5 – 10 gram hoa đủ đủ đực và 5 gram đường phèn.

Toàn bộ những nguyên vật liệu trừ đường phèn được đem đi rửa sạch và giã nát.

Tiếp đến vắt lấy nước cốt, thêm đường phèn vào và đem hấp cách thủy.

Hàng ngày cho trẻ uống 5 lần, mỗi lần nửa thìa cà phê (tương tự 2,5 mililít ).

+ Chữa rôm sảy ở trẻ sơ sinh và trẻ em

Rửa sạch một nắm lá tía tô rồi xay nhuyễn, vắt lấy nước cốt. Tiếp đến đun sôi, tắm cho trẻ.

+ Hạ đau nhức do gout gây nên

Mỗi khi cơn đau do bệnh gout ghé thăm, người bệnh có thể hái một nắm lá tía tô, rửa sạch, ngâm nước muối và nhai nuốt sống.

Bên cạnh đó, bệnh nhân cũng có thể sắc thuốc lá tía tô uống hàng ngày để nâng cấp dấu hiệu bệnh.

+ Chữa trị sưng vú

Dùng 10 gram lá tía tô, sắc thuốc uống.

Phần bã sử dụng đắp lên vú.

Kiên trì thực thi cho đến lúc bệnh có biểu hiện thuyên hạ thì ngừng.

+ Trị trúng độc do ăn hải sản

Sử dụng 10- gram lá tía tô tươi, giã nát và vắt lấy nước uống.

Hoặc sắc thuốc lá tía tô khô và uống hàng ngày.

+ Chữa trị mụn thịt mụn cơm

Hái một nắm lá tía tô, rửa sạch và ngâm nước muối để làm sạch bụi bẩn, ký sinh trùng và hạ bớt lượng lông trên lá.

Tiếp đến, giã nát và thoa lên các nốt mụn.

Thực thi 3 – 4 lần mỗi tuần, góp phần làm giảm mụn và làm sáng da.

+ Chữa bụng trướng

Lấy một ít lá tía tô đã được vệ sinh sạch, giã nát, vắt lấy nước cốt rồi thêm ít muối vào uống.

+ Giải quyết tình trạng chảy máu ngoài da

Dùng một nắm lá tía tô non, giã nát rồi đắp lên vết thương.

Tiếp đến, sử dụng lá tía tô tươi sao vàng, nghiền nhỏ và rắc lên.

IV. Một vài tác hại khi lạm dụng lá tía tô

Cho dù lá tía tô đem lại nhiều công dụng tốt đối với sức khỏe và nhan sắc.

Tuy vậy, việc lạm dụng quá nhiều lá tía tô có thể tạo ra các vấn đề sau:

• Đối với bà bầu: Lá tía tô có công dụng an thai nhưng nếu sử dụng với liều lượng lớn, thường xuyên trong thời gian có khả năng làm tăng huyết áp, ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe của cả mẹ lẫn thai nhi.
• Đối với người bị cảm nóng, hay ra mồ hôi: Hoàn hảo nhất là nên cẩn trọng khi sử dụng lá tía tô trị bệnh. Vì chúng có công dụng dược tính gây nên mồ hôi nhiều, dùng nối dài có thể khiến bệnh thêm trầm trọng.
• Người có tiền sử dị ứng: Đối với các người này nên không nên sử dụng lá tía tô chữa trị bệnh để giúp tránh các công dụng phụ không có nhu cầu có thể xẩy ra.

Những vị thuốc trị bệnh từ cây tía tô chỉ mang tính chất tham khảo được người xưa truyền lại và chưa có bất cứ bằng chứng khoa học nào chứng tỏ chúng an toàn và hiệu quả.

Vậy nên, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng, tránh hiện trạng sử dụng sai cách cũng như sai liều lượng gây ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe.

PhanThuoc.VN kính chúc quý khách dồi dào sức khỏe, có vườn thuốc quý trong nhà.